Aloe (Asphodelaceae)
Aloe is een succulent bestaande uit ongeveer 500 soorten die behoort tot de familie van Asphodelaceae.
Herkomst
Men vindt de Aloe terug over de gehele wereld van het Middellandse zeegebied, tot Azië, Afrika en Australië. Alhoewel deze plant niet winterhard zou zijn in Nederland, zijn er echter een paar Aloe soorten die behoorlijk wat vorst verdragen en die zal ik hieronder straks toelichten.
De bekendste soorten
De twee bekendste soorten die worden geteeld voor hun medicinale eigenschappen zijn de Aloe Vera en de Aloe Barbadensis Miller. De laatste soort heeft nog meer medicinale eigenschappen dan Aloe vera
Helaas zijn beide soorten absoluut niet winterhard bij ons in Nederland
en deze kunnen alleen worden gebruikt als kamerplant, of als potplant op het terras in de zomer.
Medicinale eigenschappen
De acemannaan is een polysaccharide die voorkomt in de Aloe Vera bladeren en is een van de belangrijkste actieve medicinale ingrediënten .
Verschillende wetenschappelijke studies hebben zijn stimulerende effecten op het immuunsysteem als antiviraal aangetoond: het verhoogt de weerstand van ons lichaam tegen parasieten, virussen en bacteriën.
Recente studies hebben een ander actief bestanddeel geïdentificeerd, aloeride, dat dezelfde effecten heeft als de acemannan. Aloe Vera wordt zowel intern als extern op mensen gebruikt als volks- of alternatieve geneeskunde. Bestanddelen van Aloe hebben de mogelijkheid aangetoond om de tumorgroei te remmen in dierstudies.
Aloe soorten voor koudere klimaten
Ik dacht altijd dat het geslacht Aloë alleen geschikt is voor de warmere landen en absoluut niet voor het klimaat van Nederland. Toen ik mij erin ging verdiepen, kwam ik erachter dat er een handjevol Aloes soorten zijn, die toch wel veel vorst kunnen verdragen. Ik ken voorbeelden van Aloes in de volle grond in Botanische tuinen in onder andere Vancouver, Dusseldorf en Engeland, waar het in de winter ook niet bepaald droog is. Ook ken ik oudere exemplaren van Aloe polyphylla en Aloe aristata in Nederland.
Voorwaarde om een Aloe door de winter te krijgen is een super goede drainage in de tuin. Ik ben momenteel aan het experimenteren met een vijftal soorten. Mijn bevindingen, ga ik allemaal bijhouden op deze pagina. In 2021 ben ik begonnen met het zaaien van de zogenaamde Grass Aloes. Deze Aloes sterven in de winter af tot aan de grond en gaan dan in rust. Als het voorjaar is lopen ze weer uit vanuit de grond. Probleem is echter dat deze soorten behoorlijk zeldzaam zijn en het erg moeilijk is om aan zaden te komen.
Aloe aristata
Herkomst
Deze soort is endemisch in Zuid-Afrika en Lesotho en de soort groeit binnen een breed scala van verschillende leefomstandigheden.
Van de droge, zanderige Nama Karoo tot de hoge graslanden en koude berghellingen van Lesotho en de schaduwrijke beboste valleien van KwaZulu-Natal.
Deze stamloze aloë is met succes aangeplant in de Botanische tuin van Vancouver en staat bekend als één van de meest winterharde Aloe soorten.
Beschrijving
Aloe aristata wordt maximaal 20 cm hoog en breed en bloeit met oranje bloemen.
Deze plant maakt bosjes aan met uitlopers in de tuin en aan elke plant kan je maximaal 12 uitlopers krijgen.
De ontdekker
De soort is beschreven door Adrian Hardy Haworth en de naam ‘aristata‘ is afgeleid uit het Latijnse ‘aristatus‘, wat ‘borstelig‘ of met ‘luivel‘ betekend, verwijzend naar de bladeren.
Toepassingen
In Zuid-Afrika wassen de ‘Pondo‘ mensen hun lichaam met water en een gel, gemaakt uit het sap van de bladeren van de Aloe aristata.
Het sap van de plant wordt verder gebruikt voor wondgenezing.
Update:
Sinds het voorjaar van 2020 staan twee Aloe aristata plantjes bij ons in de tuin. Zodra onze plantjes wat groter zijn, zal ik eigen foto`s plaatsen op deze pagina.
Aloe cooperi
Deze plant komt voor in vochtige habitats en in droge rotsachtige gebieden, voornamelijk in Natal, Swaziland en Mpumalanga.
De ontdekker
Het werd ontdekt door Burchell tijdens zijn vroege reizen in Zuid-Afrika en werd herontdekt door Thomas Cooper, naar wie het vernoemd was.
Beschrijving
Aloë cooperi groeit alleen of in kleine groepen door uitlopers. Planten kunnen stengelloos of kortstammig zijn tot 15 cm hoog.
De bladeren zijn vaak geelgroen en de bovenkant is meestal niet gevlekt, hoewel ze af en toe een paar witte vlekken lager hebben.
De bloeiwijze is eenvoudig en krachtig. De bloemen van Aloe cooperi variëren in kleur van groen-crème tot abrikoos en zalmroze.
Toepassingen
Jonge scheuten en bloemen worden gekookt en gegeten als groenten door de Zulu-bevolking. De Zulus geloven dat de rook van brandende bladeren van de Aloë cooperi in de veekraal, het vee zal beschermen tegen de nadelige gevolgen van het eten van ongepast voedsel. De plant trekt ook nectarvoedende vogels aan zoals zonnevogels en is een opvallende toevoeging aan een bloembed.
In de tuin
Aloë cooperi groeit goed in cultivatie, in de warmere gebieden zijn de bladeren groenblijvend, maar in koudere klimaten sterven ze bladeren af in de winter af.
Daarom wordt het ook beschouwd als een goede watergewijze tuinplant, omdat het in de winter geen water nodig heeft.
Wij hebben onze plant gekocht in Frankrijk en volgens de kwekerij waar wij de plant hebben gekocht, kan Aloe cooperi temperaturen aan tot -15C.
Update
Wij hebben onze plant gekocht in het voorjaar van 2020 en hij staat nu nog in pot. Zodra de plant groot genoeg is en in de tuin staat, zal ik eigen foto`s plaatsen op site.
Aloë ecklonis
Deze vrij onbekende aloë groeit in Afrika in vochtige gebieden tot op 2100 meter hoogte en komt voor in de gebieden Free State, Mpumalanga, KwaZulu-Natal Midlands
Beschrijving
Het is een stamloze aloë met mooie, rechtopstaande, getande bladeren. De plant wordt maximaal 50 cm hoog en heeft een korte steel van gele bloemen in de zomer.
In de winter sterft de plant terug en keert terug in de lente.
In de tuin
Deze aloë houdt van korrelige vochtige grond, met zeer goede drainage in de volle zon.
Foto`s van zijn natuurlijk leefgebied
Hier vindt u foto`s van het natuurlijke leefgebied van aloë ecklonnis. Zo krijgt u een idee hoe deze plant in Afrika groeit.
Update:
2018 update: Deze aloë staat sinds de zomer van 2018 bij ons in de tuin en ik heb één plant in pot staan als back-up.
2020 update: De aloë ecklonis die ik in de tuin heb staan is goed door de hele milde, maar wel natte winter gekomen. In het voorjaar van 2020 heb ik nog 3 aloë ecklonnis plantjes in de tuin gezet.
Aloe polyphylla
Persoonlijk vind ik dit een van de mooiste aloë soorten die bij ons aangeplant kunnen worden.
Herkomst
Deze stamloze Aloë groeit van nature in Zuid-Afrika in het Maluti-gebergte en op de Drakensberg. Hij groeit daar in een koelklimaat op met gras begroeide hellingen, op 2.000 tot 2.600 meter hoogte.
In de winter zijn deze planten vaak bedekt met een dik pak sneeuw en de regio heeft ook een zeer hoge zomerse regenval en dit vocht wordt versterkt door de wolken die de bergtoppen van Lesotho overspoelen.
Soms groeit deze plant zelfs nog hoger dan 2.600 meter, op rotsen, waar het zich vastklampt aan rotsachtige speten en puinhellingen.
De planten lijken geen uitlopers te vormen of uitlopers te produceren, maar door de kieming van hun zaden kunnen ze kleine, dichte bosjes vormen.
Groeiwijze
Het meest opvallende zijn de brede, grijsgroene bladeren, die in een perfecte spiraal lopen. Dit kan zowel links- als rechtsdraaiend zijn. Aloe polyphylla wordt daarom Spiraalaloë genoemd. De plant bloeit met rode, zalm roze en heel soms gele bloemen.
Winterhard
Deze soort zou winterhard kunnen zijn en groeit buiten in de Botanische tuin van Keulen en wordt in Engeland ook vaak aangeplant.
Update
2020 update: Ik heb in het voorjaar twee plantjes van de aloë polyphylla in de tuin gezet, voor de zuidmuur van onze loods en aan de westkant van onze woning
Aloe striatula
Deze aloë groeit op bergtoppen in het zuiden van Karoo regio in Zuid-Afrika. Het Latijnse woord “striatula” betekent “kleine strepen” en verwijst naar de dunne donkergroene strepen die te zien zijn op de bladscheden van de plant. De bladeren van striatula zijn donkergroen en hebben veel kleine witte tanden langs de randen en de bloemkleur is roodachtig oranje.
In de tuin
De plant geeft de voorkeur aan volle zon in goed gedraineerde groei. Van nature krijgt deze plant in de zomer veel regen, dus is het bij ons in periodes van zomerse droogtes aan te raden om de plant wat extra water te geven.
Caesia variëteit
De unieke Caesia- variëteit van deze soort – alleen te vinden rond Molteno in de Oost-Kaap en heeft lichtere grijsgroene bladeren en felgele bloemen.
Omdat de Caesia op nog hogere hoogtes groeit, moet hij nog winterharder zijn dan de gewone striatula.
2020 update:
De gewone Aloe striatula staan sinds 2015 bij ons in de tuin, na elke winter heeft de plant wel wat bladschaden maar hersteld zich vaak razendsnel in het voorjaar.
In het voorjaar van 2020 hebben wij twee gewortelde stekjes van de variëteit Caesia wij 2 plantjes in de tuin gezet en we zullen op deze pagina bijhouden hoe de plant het doet bij ons in de tuin.
Verzorging van de Aloe in de tuin:
De genoemde Aloes houden van een beetje extra water in de zomer en willen kurkdroog staan in de winter. Dus zorg ervoor dat deze Aloes een goede drainage hebben. Verder willen ze allemaal het liefst op de volle zon staan.
Vermeerderen:
Aloe ecklonnis en Aloe striatula zijn makkelijk te vermeerderen uit stek, bij ons hadden de stekjes binnen 4 weken wortels.
Winterhard:
We kunnen alleen nog maar oordelen over Aloë striatula en Aloë ecklonis omdat we de andere soorten nog niet in de tuin hebben staan.
Wij hebben ervaringen met de volgende Aloe soorten:
aristata: Aangeplant in 2020, winterhardheid ??
cooperi: Staat in 2020 nog in pot
ecklonis: Kwam goed door de winter van 2020
striatula: Kwam goed door de winter van 2020
polyphylla: Aangeplant in 2020, winterhardheid ??
Verkrijgbaarheid:
aristata: vetgroenonline
cooperi: palmiers et compagnie
ecklonis: plantbase
striatula: Tuingoed Foltz
polyphylla: Tropical centre of agaves.n
Gras Aloes:
Grass aloes verspreiden zich in een groot deel van zuidelijk Afrika, maar vaak zijn ze moeilijk te vinden. Ze zijn uniek door hun dunne blad en doordat sommige ondergronds een opslagwortelachtige structuur hebben. Sommige zijn klein, misschien 15 tot 25 centimeter lang, terwijl andere als grote uien klaar zijn om te oogsten. Sommige soorten zijn bladverliezend.
Een paar gras aloes kunnen temperaturen overleven die de meeste aloes zullen doden; hun bladeren zullen weer bevriezen en in de lente weer ontkiemen. Ze bloeien eerder in de lente dan in de winter als het regent in delen van zuidelijk Afrika. Sommige grassoorten geven de voorkeur aan droge weideachtige omstandigheden, maar andere hangen aan kliffen waar ze veilig zijn voor de meeste planteneters en waar ze wortels diep in de rotsen laten groeien om vocht af te tappen. Het lijkt mij heel erg leuk om deze soorten bij ons in de tuin uit te testen op winterhardheid. Ik heb al een paar van deze soorten in de tuin of in pot (Ecklonnis, Cooperi) en ik wil de andere soorten allemaal proberen. Sommige zijn misschien te koop in Frankrijk en anderen moet ik zelf kweken uit zaad. Ik vermoed ik moet aan sommige Aloes kan komen van het grootste gedeelte van de lijst. Sommige soorten zijn zelfs in Zuid-Afrika erg zeldzaam (zoals Albida, chortolirioides, dominella).
Albida (2 zaailingen in 2021)
boylei (Hier heb ik nu zaalingen van in 2021)
chortolirioides (zaden van deze soort besteld in Zuid-Afrika)
cooperi (1 plant van 1 pot en hier heb ik nu zaalingen van in 2021)
dominella (het lijkt dat deze soort is uitgestorven in het wild)
eckloniss (3 planten in de tuin)
fouriei
hlangapies,
inconspica
integra,
kniphofioides
kraussii, (zaden besteld van deze soort in Duitsland, maar nog geen zaden ontkiemd)
linearifolia (Hier heb ik nu zaalingen van in 2021)
micracantha
minima,
modesta
myriacantha
nubigena
parvifolia
saundersiae
soutpansbergensis,
thompsoniae, (zaden van deze soort besteld in Duitsland)
verecunda (zaden van deze soort besteld in Zuid-Afrika)
Andere leuke Aloe soorten om te proberen in de volle grond
Aloe pretoriensis
Aloe soutpansbergensis
Aloe ‘Cosmo’ (lijkt op A. fosteri)
Aloe greatheadii (lijkt op Aloe fosteri)
Bij deze kwekerij in Frankrijk kan je verschillende Aloe soorten bestellen die redelijk wat vorst kunnen verdragen
Hier kan je ook veel Zuid-Afrikaanse planten zaden kopen:
Silverhill seeds
Lifestyle seeds South Africa
