Polylepis australis, vaak aangeduid als de “Queñoa”, is een opmerkelijke boomsoort die thuishoort in de hooglanden van de Andes in Zuid-Amerika. Deze boom is vooral te vinden in Argentinië en vormt een belangrijk onderdeel van de subalpiene bossen, die op grote hoogten (tussen 2.000 en 3.500 meter) groeien. Wat deze boomsoort zo bijzonder maakt, is niet alleen de hoogte waarop hij groeit, maar ook de manier waarop hij zich heeft aangepast aan de extreme omstandigheden van zijn leefomgeving.
Polylepis australis onderscheidt zich door zijn kenmerkende schors, die uit meerdere dunne lagen bestaat en een schilferige textuur heeft. Deze schors beschermt de boom tegen de intense zonnestraling en de sterke winden die op dergelijke hoogten voorkomen. Bovendien helpen de lagen om warmte vast te houden, waardoor de boom beter bestand is tegen de koude nachten in de Andes.
Een ander opvallend kenmerk van Polylepis australis is zijn vermogen om te groeien op steile, rotsachtige hellingen waar andere boomsoorten moeite hebben om te overleven. Zijn wortels zijn diep en sterk, wat ervoor zorgt dat hij stevig verankerd blijft in de soms onstabiele grond. Dit maakt de boom belangrijk voor het voorkomen van bodemerosie in de bergachtige gebieden waar hij voorkomt.
Polylepis australis speelt een cruciale rol in het ecosysteem van de Andes. De bossen die door deze bomen worden gevormd, bieden een uniek leefgebied voor diverse planten- en diersoorten. Veel van deze soorten zijn endemisch, wat betekent dat ze nergens anders ter wereld voorkomen. De bossen zijn een toevluchtsoord voor vogels, zoogdieren en insecten, en bieden bescherming en voedsel in een verder onherbergzaam landschap.
Daarnaast dragen de Polylepis-bossen bij aan het behoud van de waterhuishouding in de bergen. Ze vangen neerslag op en zorgen ervoor dat het water langzaam in de bodem sijpelt, wat belangrijk is voor de watervoorziening van lager gelegen gebieden.
Onze Polylepsis in Schoonebeek, geplant in 2023
Ondanks hun belangrijke rol in het Andes-ecosysteem, worden Polylepis-bossen bedreigd door menselijke activiteiten. Ontbossing voor landbouwdoeleinden en de uitbreiding van veeteelt hebben ervoor gezorgd dat grote delen van deze bossen zijn verdwenen. Bovendien zijn Polylepis-soorten kwetsbaar voor bosbranden, die vaker voorkomen door klimaatverandering en menselijke ingrepen.
Gelukkig zijn er verschillende initiatieven gestart om de Polylepis-bossen te beschermen en te herstellen. Natuurbeschermingsorganisaties en lokale gemeenschappen werken samen aan herbebossingsprojecten, waarbij jonge Polylepis-bomen worden geplant om gedegradeerde gebieden nieuw leven in te blazen. Daarnaast wordt er gewerkt aan bewustwording bij de lokale bevolking over het belang van deze bossen voor het behoud van biodiversiteit en waterreserves.